انواع شیوه های حمل و نقل

حمل و نقل دریائى

در بین راه‌هاى دریائى جهان هشت راه اصلى براى حمل و نقل کالا مورد قبول شرکت‌هاى بزرگ بین‌المللى مى‌باشد که به‌شرح زیر است:

۱. راه شمالى اقیانوس آرام

۲. راه جنوبى اقیانوس آرام

۳. راه اقیانوس اطلس شمالی

۴. راه کانال سوئز

۵. راه کانال پاناما

۶. راه آمریکاى جنوبی

۷. راه اروپا به آمریکاى جنوبی

۸. راه جنوب آفریقا

حمل و نقل زمینی

ـ راه‌هاى آسفالت شده هم در جریان حمل و نقل و پیشگیرى از حوادث به‌علت داشتن سطح نسبتاً هموار و دید رانندگانوسایل حمل و نقل از نظر هدایت راننده و داشتن سرعت مطمئنه بعد از آزادراه‌ها حائز اهمیت است.

ـ راه‌هاى خاکى که فرعى هم نامیده مى‌شود به‌علت وجود گرد و غبار ناشى از حرکت وسایط نقلیه و ایجاد گل و فرورفتگى درگل در فصول زمستان بهار براى حمل و نقل راه‌هاى مناسبى نیست ولى در بسیارى از نقاط هنوز این قبیل راه‌ها وجود دارد کههمراه با مخاطرات فراوانى است و به‌تدریج براى زیرسازى و آسفالت آنها اقدام مى‌گردد اما راه‌هاى خاکى معمولاً بین روستاهاو حمل بار از مزرعه یا کارخانه یا معدن و امثال آنها مورد توجه است.

در بین شهرها تقریباً راه‌هاى خاکى کمتر وجود دارد و جاى خود را به راه‌هاى آسفالت شده سپرده است البته توضیح این نکتهلازم است که حمل و نقل جاده‌اى یا حمل بار با کامیون از اوایل سال ۱۹۲۰ میلادى اهمیت خاصى پیدا نمود به‌طورى که پساز جنگ بین‌الملل اول کامیون از مهمترین وسایل حمل و نقل خشکى شناخته شد و وسیله‌اى نسبتاً سریع‌السیر و قابلحرکت در راه‌هاى آسفالته و خشکى بود و نرخ کرایه حمل با کامیون نسبت به واگن‌هاى قطار به مراتب کمتر از نرخ حمل آن باقطار بود زیرا محدودیت‌هائى که در ایستگاه‌هاى بین راه و ابتدا و یا انتهاى راه‌آهن براى قطار وجود داشت براى کامیون متصورنبود و حمل بار با کامیون و بعدها با تریلر به سادگى امکان‌پذیر شد به‌خصوص در آن زمان‌ها که بیشتر راه‌هاى زمینى خاکى وشنى و بدون رعایت ایمنى فعلى بزرگراه‌ها و آزادراه‌ها بود به این جهت صرف‌نظر از اینکه حمل و نقل در محدودهٔ جغرافیائىیک سرزمین باشد و یا اینکه در قلمرو زمینى دو یا چند کشور مختلف انجام شود به انواعى تقسیم گردید.

۲. راه‌هاى فرعى

انواع حمل و نقل زمینى

۱. حمل و نقل در محدوده نقاط یک کشور که حمل و نقل داخلى نامیده مى‌شود.

آشنائى با جنبه‌هاى حقوقى بازرگانى خارجى توسعه مطالعات و پژوهش‌هاى بازرگانى جلد دوم صفحه ۷۸.

۲. حمل و نقل بین دو یا چند کشور که حمل و نقل بین‌المللى نام دارد و کامیون‌ها براى تحویل جنس به مقصد مجبور به عبوراز راه‌هاى خشکى چند کشور مى‌باشند و به این جهت موضوع حمل و نقل جاده‌اى (در اکثر کشورهاى اروپائى براساسکنوانسیون (Convention) قرارداد حمل بین‌المللى کالا از طریق جادّه، که در سال ۱۹۵۶ در ژنو به امضاء رسید و بهConvention،relative. ou. contrat de transport international de merchandises par route) C.M.R) معروف است انجاممى‌پذیرد.

در حمل و نقل زمینى نیز مانند انواع دیگر حمل و نقل بارنامه صادر مى‌شود یعنى محموله‌اى که از یک نقطه به نقطه دیگربه‌وسیله کامیون حمل مى‌گردد داراى بارنامه مى‌باشد که شامل نکات زیر است:

۱. مشخصات و نشانى ارسال‌کننده کالا

۲. مبداء ارسال کالا

۳. مشخصات و نشانى گیرنده کالا

۳. مشخصات و نشانى گیرنده کالا

۵. نوع کالا

۶. مقصد و محل وصول کالا

۷. نرخ کرایه حمل و نقل

۸. تعداد نسخه‌هاى بارنامه که حداقل باید سه نسخه باشد که معمولاً نسخه اول نزد ارسال‌کننده کالا باقى مى‌ماند و نسخهدوم براى گیرنده کالا فرستاده مى‌شود و نسخه سوم به متصدّى حمل و نقل داده مى‌شود و باید ارسال‌کننده و متصدّى حملو نقل آن را امضاء نموده باشند.

راه‌آهن نسبت به راه‌هاى آسفالته و سایر راه‌هاى زمینى پر خرج‌تر و نیازمند هزینه نسبتاً گزاف مى‌باشد براى اینکه جزو حملو نقل‌هاى خطّى سنگین به شمار مى‌رود و داراى ایستگاه‌هاى متعددّ در مقصد و بین‌راه و مبداء مى‌باشد که محتاج بهتعدادى پرسنل فنى است و امروزه بین کشورهاى پیشرفته و در حال توسعه جایگاه خاص خود را دارد و براى حمل مسافر وبار از آن استفاده مى‌شود و ضریب آن نسبت به سایر وسایل نقلیه زمینى خیلى زیادتر است و از لحاظ زمان‌بندى و برنامهدقیق ساعات خروج و یا ورود از شهر به شهر یا از ایستگاه به ایستگاهى تقریباً منظّم و حساب شده مى‌باشد و چون براىایجاد و تأسیس و راه‌اندازى نگهدارى آن مخارج هنگفتى لازم است ـ ایجاد آن براى همه کشورها امکان‌پذیر نمى‌باشد ضمناینکه وضعیّت جغرافیائى و طبیعى کشورها هم در ایجاد آن مؤثّر است و به‌علت مزایاى نسبتاً زیادى که در سیستم حمل ونقل زمینى کشورها دارد و نقاط مختلف کشور را به‌هم وصل مى‌نمایند بیشتر دولت‌ها تلاش مى‌نمایند تا شبکه راه‌آهنسراسرى در داخل کشور خود ایجاد نمایند و بلکه با شبکه بین‌المللى یا راه‌آهن بین‌المللى نیز متّصل یا مرتبط باشند.

حمل و نقل کالا با قطارهاى بین‌المللى

در صورتى‌که قطار حامل کالا براى رسانیدن به مقصد از دو یا چند کشور عبور نماید و بین آنها قرارداد حمل و نقل بین‌المللىکالا و مسافر منعقد شده باشد برابر شرایط و مندرجات قرارداد باید عمل شود و نرخ حمل و نقل و طبقه‌بندى کالاها به موجبهمان قرارداد خواهد بود.

گرچه اطاق بازرگانى بین‌المللى در اینکوترمز مقررات و شرایط مختلفى پیش‌بینى نموده است که در مواردى برابر آن ضوابط وشرایط مى‌توان عمل نمود ضمن اینکه چون حمل و نقل کالا با راه‌آهن در بیشتر کشورها وابسته به وزارتخانه‌ها و سازمان‌هاىدولتى و حکومتى است و در حقیقت، زیر نظر دولت و تشکیلات وابسته به دولت اداره مى‌شود به این جهت در زمینه نرخ کالاو رسانیدن آنها به مقاصد مختلف مشکلات زیادى وجود ندارد.

حمل و نقل هوایی

بارنامهٔ هوائى

برابر قرارداد بین‌المللى حمل و نقل (یاتا) که بین کشورهاى عضو منعقد گردیده است تمام کشورهاى عضو قرارداد باید بارنامهبه زبان انگلیسى و به‌صورت یکنواخت و متحدالشّکل تنظیم کنند و در صورتى‌که تمایل داشته باشند به زبان محلّى نیز تهیه وصادر نمایند.

و مهمترین نکاتى که در بارنامه قید مى‌شود تقریباً همان نکاتى است که در بارنامه‌هاى زمینى و دریائى صادر مى‌گردد کهعبارتند از:

۱. مشخصات کامل کسى که کالا را ارسال نموده است

۲. مشخص نمودن موضوع و نوع کالا (علامت و شماره آن) در صورتى‌که داراى علامت و شماره باشد

۳. تاریخ حمل کالا

۴. مبداء حمل کالا

۵. مقصد حمل کالا

۶. مشخصات و نشانى کامل گیرنده کالا

۷. تعیین میزان کرایه حمل کالا

۸. در صورتى‌که قسمتى از کرایه در مبداء پرداخت شده و بقیه در مقصد باید تأدیه شود قید مبلغ دریافت شده و مبلغى کهبعداً باید دریافت گردد

۹. ذکر سایر نکات و مسائل دقیق و جزئى که بستگى به حمل بعضى از کالاها دارد

نمایندگى‌هاى حمل بار و مسافر: این قبیل نمایندگى‌ها در حقیقت ترکیبى از نمایندگى‌هاى نوع اول و دوم مى‌باشند یعنىهم اجازهٔ حمل مسافر دارند و هم اجازه حمل کالا و اشیاء به این جهت داراى تشکیلات گسترده و وسیع و همچنین امکاناتزیادى مى‌باشند تا بتوانند این امور مهم را انجام دهند زیرا اجازه صدور بلیط براى جابه‌جائى مسافرین و صدور بارنامه حمل ونقل کالا نیز مستلزم وجود پرسنل مجرب و متخصص و فنى مى‌باشد.

حمل و نقل بین‌المللى

براى حمل و نقل بین‌المللى نیز فرودگاه بزرگ و بین‌المللى که قابلیت پذیرش و فرود هواپیماهاى بزرگ مسافرى و بارى راداشته باشد و کلیه امکاناتى که در پروازهاى داخلى گفته شده در ابعاد بزرگ‌تر و وسیع‌ترى لازم است زیرا در عصر حاضرهواپیماهاى بارى از نوع بوئینگ ۷۴۷ که به جمبوجت معروف هستند ظرفیّت حمل یک صد تن بار را دارا مى‌باشد در صورتى‌کهدر سنوات گذشته حمل بار و مسافر با هم انجام ‌مى‌گرفته است. به این معنى که یک هواپیما در حالى که مثلاً ۲۵۰ الى ۳۰۰نفر مسافر را حمل مى‌نمود، در عین حال ۴۰ الى ۵۰ تن بار را نیز حمل مى‌کرده است. بنابراین با توجه به شرایط موجودفرودگاه‌هاى بین‌المللى که براى این قبیل پروازها مورد استفاده قرار مى‌گیرند و مجهز به سیستم‌هاى الکترونیکى براى ورود وخروج هواپیما از کشورهاى مختلف و سیستم اطلاع‌رسانى و بازرسى و کنترل و امنیتی، کمک‌هاى اولیه و جلوگیرى از ورودافراد ممنوع‌الخروج و دستگیرى کسانى که به حکم یا قرار مراجع قضائى تحت تعقیب بوده و یا محکوم گردیده‌اند و واردفرودگاه‌ها مى‌شوند و سایر سرویس‌ها و خدمات و امورى که جوابگوى مسائل فردى و خصوصى افراد است مى‌باشند. به اینجهت در حال حاضر سیستم‌هاى حمل و نقل مختلط یعنى حمل بارهاى سنگین و مسافر با یک هواپیما معمولاً انجامنمى‌شوند و لذا آژانس‌هاى هوائى با توجه به نوع و چگونگى عرضه خدمات مختلف به سه گروه به شرح زیر تقسیم گردیده‌اند.

نمایندگى‌هاى حمل مسافر: منحصراً به فروش بلیط براى حمل مسافر اشتغال دارند و حق حمل کالا را ندارند مگر آن مقدارکالا و یا وسایلى که براى هر مسافر تجویز شده است و معمولاً وزن و یا حجم آن زیاد نیست و در پشت بلیط مقدار آن قیدمى‌گردد. که در حال حاضر خطوط حمل و نقل هوائى مسافرى از اهمّیّت خاصى برخوردار است و شرکت‌هاى بین‌المللى باازدیاد و تراکم مسافر مواجه هستند و استقبال مردم براى عضویت با هواپیما در بسیارى از کشورها آن قدر زیاد است که بلیطپرواز از تاریخ فروش براى دو یا سه ماه بعد صادر مى‌گردد و علت آن هم دو عامل عمده و مهم است.

– سرعت

– تحویل کالا به گمرک فرودگاه در موعد معین

– انجام تشریفات گمرکى

– بسته‌بندى و عدل‌بندى کالا

– تهیّه و تنظیم بارنامه‌هاى هوائى و سایر اقداماتى که براى امور حمل هوائى لازم است.

حمل و نقل لوله ایی

نفت در درون لوله توسط ایستگاههای پمپ که در طول مسیر موجود هستند بصورت متحرک و معمولابا سرعتی معادل (۱ تا ۶ متر بر ثانیه )نگه داشته می شود.

خطوط لوله مرکب برای حمل دو یا چند ماده مختلف بصورت متوالی در یک لوله مورد استفاده قرار می گیرد. معمو لا در خطوط لوله مرکب هیچ جداسازی فیزیکی بین مواد مختلف صورت نمی گیرد . بواسطه مجاورت این مواد با یکدیگر و مخلوط شدن آنها با هم مواد واسطه ایی بوجود می آید. این ماده در محل دریافت مواد به منظور جلوگیری از آلودگی از خطوط لوله جدا شده و دور می شود.

در رابطه با گاز طبیعی ،شاخه های فرعی کوچکتری برای توزیع سوخت به خانه هاو مشاغل مورد استفاده قرار می گیرد .

دولت کانادا و آمریکا قوانینی را مقرر داشته است که لوله های سوخت مدفون شده باید از فساد تدریجی محافظت شوند.

اغلب کنترل فساد تدریجی بطور اقتصادی بوسیله استفاده از پوشاندن با قطب منفی محافظت کننده (کاتود) صورت می گیرد.

خطو ط لوله مواد قابل اشتعال و انفجاری مانند گاز طبیعی و نفت را حمل می کنند که موجب مطرح شدن ایمنی خاص و ویژه ایی می شود.

۴ژوئن ۱۹۸۴-جرقه حاصل از عبور دو قطار منجر به انفجار مهیبی بواسطه نشت گاز از یک لوله (LPG) نزدیک (UFA)در روسیه شد. بنابر گزلرشات بالغ بر 645 نفر کشته شدند.

خطوط لوله برای دیگر مواد و گازها

خطوط آب:

خطوط لوله برای انتقال آب آشامیدنی یا آبیاری در فاصله های طولانی که نیاز به عبور از روی تپه ها می باشد و استفاده از کانال و آبراهه ها به صرفه نیست بسیار مفید است.

نوشیدنی ها

خطو ط نوشیدنی های الکلی:

بارها (Bars) در(Veltins-Arean) و یک زمین فوتبال بزرگ در (Gelesenkirchen) آلمان توسط خطوط لوله ی مشروبی به طول 5  کیلومتر به هم مرتبط هستند . این یکی از روشهای مناسب و مورد علاقه برای توزیع مشروب در استادیومهای بزرگ است، زیرا بارها مجبور به پاسخگویی به نیازهای فوق العاده زیاد مختلف در مراحل مختلف یک بازی هستند،این شیوه به آنها اجازه عرضه توسط یک تانک مرکزی را می دهد.

انتقال گاز با خطوط لوله یا LNG

به رغم پیشرفت در فناوری ساخت خطوط لوله و تقریباً یکسان شدن قیمت لوله های x80با x60 و x52، افزایش سرعت لوله گذاری در دریا در حد شش کیلومتر در روز و همچنین امکان بالا بردن فشار در حد PSIG) ANSI 1500 3325 در ابتدا و۱۶۶۶۰ در انتها)، به دلیل اخذ مبالغ هنگفت PIPELINE TRANSIT FEE توسط کشورهای مسیر و همچنین به دلالیل عمده سیاسی ، در سال های اخیر استفاده از LNG برای حمل گاز طبیعی رشد فراینده ای داشته است و خواهد داشت· خصوصاً با توجه به فواصل طولانی بازار های عمده گاز طبیعی ، مانند غرب اروپا و آمریکا از مناطق تولید گازLNG از اهمیت ویژه ای برخوردار می شود در حال حاضر TRADE OFFبین حمل به طریق LNG یا از طریق خطوط لوله به این صورت است·در مسافت های کمتر از ۳۰۰۰ کیلومتر در خشکی، حمل با خطوط لوله ( به شرط نبود مشکلات و اختلاف های سیاسی بین کشورهای مسیر خط لوله و امکان مصرف در نقاط مسیر ) نسبت به LNG مقرون به صرفه تر است·در مسافت های کم تر از ۱۰۰۰ کیلومتر در دریا حمل از طریق خطوط لوله نسبت به LNG مقرون به صرفه ، اما در مسافت های بالاتر حمل به طریق LNG اقتصادی تر است·ایمنی در صنعت و حمل و نقل LNG

به دلیل سرعت بالای تبخیر و پخش LNG و نمایان بودن ابر بخار VAPOR CLOUD نسبت به سایر مواد هیدرو کربوری مانندLPG و گاز طبیعی و مشتقات نفتی ، احتمال آتش سوزی آن، کم تر است· آلودگی ناشی از نشست LNG در دریا و خشکی بسیار سریع از بین می رود· امکان انفجار بخاری LNG هم، به علت سرد بودن آن و سرعت پایین سوخت آن نسبت بهLPG و سایر موادی که قابلیت ایجاد ابربخاری دارند، بسیار ضعیف تر است· به دلیل مقررات ایمنی بالا، تا به حال با وجود انجام حداقل ۳۰ هزار مسافرت دریایی اتفاقی که منجر به خسارت جانی و مالی شود، در تانکرهای حملLNG نیفتاده است·همچنین رکورد درصد حوادث بزرگ در کارخانه های تولید LNG ، نسبت به سایر کارخانه ها و پالایشگاه های نفت بسیار پایین بوده است و از این میان می توان به دو حادثه بزرگ مانند حادثه انفجار منجر به تخریب کلی اولین کارخانه تولید LNG در MARYLAND اوهایو و حادثه ی اخیر کارخانه LNG SKIKDA درالجزیره اشاره کرد که باعث تخریب سه واحد LNG شد· برخی از وقایع دیگر مانند انفجار ترمینال COVEPOINT MARYLAND در دهه ی ۷۰، بیش تر به دلایل تعمیراتی بوده و به پروسه ی تولیدLNG ارتباطی نداشته است·